ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਖੇਤੀ ਕਿਉਂ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ ?
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਜੋ ਕਿ ਸਦੀਵਾਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਨਿੱਥ ਰਹੀ ਹੈ, ਅੱਜ ਵੱਡੇ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਖੇਤੀ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਰਾਇਆਂ ਵੱਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਸਵਾਲ ਉਠਦਾ ਹੈ: ਕੀ ਕਰਕੇ ਉਹ ਲੋਕ, ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਭੋਜਨ ਉਪਲੱਬਧ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਪੇਸ਼ੇ ਨੂੰ ਛੱਡਣ 'ਤੇ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ? ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕਰਕੇ ਕਿਸਾਨ ਖੇਤੀ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸਾਡੇ ਭਵਿੱਖ 'ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕਿਸਾਨਾਂ 'ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਦਬਾਅ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ
ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਹੈ। ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਉਪਜ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਜੀਵਨ ਯਾਪਨ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ, ਖੇਤੀ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਖਰਚੇ ਵੀ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਬੀਜ, ਖਾਦ, ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਖਰਚੇ ਵਧਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਮਦਨੀ ਕਮ ਜਾਂ ਫਿਕਸ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕਰਜ਼ ਦਾ ਬੋਝ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਅਸਥਿਰਤਾ
ਖੇਤੀ ਦੇ ਵਧਦੇ ਖਰਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸਾਨ ਅਕਸਰ ਕਰਜ਼ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਫਸਲ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਕੀਮਤਾਂ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਕਰਜ਼ ਇਕ ਵੱਡਾ ਬੋਝ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਵਿੱਤੀ ਅਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਖੇਤੀ ਛੱਡਣ 'ਤੇ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲ ਸਕਦੇ।
ਪਰਿਆਵਰਨੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ
ਜਲਵਾਯੂ ਪਰੀਵਰਤਨ ਦਾ ਅਸਰ
ਜਲਵਾਯੂ ਪਰੀਵਰਤਨ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਅਸਮਾਨਯ ਜਲਵਾਯੂ, ਸੁੱਕਾ, ਹੜ੍ਹ ਅਤੇ ਵਧਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਹੁਣ ਨਵੇਂ ਪਰੀਵਰਤਨਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਾਪ ਨਹੀਂ ਬਿਠਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਖੇਤੀ ਕਰਨਾ ਔਖਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ
ਲਗਾਤਾਰ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਰਵਰਤਾ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ, ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਵੀ ਇਕ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਘੱਟ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਖੇਤੀ ਇਕ ਅਸਥਿਰ ਜਰਿਆ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਲੋਕਗਣਨਾਕਾਰੀ ਕਾਰਣ
ਕਿਸਾਨ ਅਬਾਦੀ ਦਾ ਬੁੱਢਾ ਹੋਣਾ
ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਅਬਾਦੀ ਦਿਰੇ-ਦਿਰੇ ਬੁੱਢੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਕਈ ਕਿਸਾਨ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੋਈ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪਿੰਡਾਂ ਤੋਂ, ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵੱਲ ਪਲਾਇਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੇਤਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ।
ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ 'ਤੇ ਰੁਚੀ ਦੀ ਘਾਟ
ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਔਖੇ ਅਤੇ ਘੱਟ ਆਕਰਸ਼ਕ ਪੇਸ਼ੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਜਿਵੇਂ ਸਮਾਜ ਸ਼ਹਿਰੀ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੀ ਰੁਚੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਨਾ ਤਾਂ ਆਰਥਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਪੇਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਮਾਜਿਕ ਮਾਣਤਾ।
ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ
ਸੁਤੰਤਰਕਰਨ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ 'ਤੇ ਇਸਦਾ ਅਸਰ
ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਤੰਤਰਕਰਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀਕ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਤਾਂ ਵਧਾਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ 'ਤੇ ਨਕਾਰੀ ਅਸਰ ਪਿਆ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਪਾਰ, ਜੋ ਨਵੀਨਤਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਜਰਿਆ ਖੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਛੱਡਣ 'ਤੇ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਵੱਡੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਪਾਰ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ
ਵੱਡੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਪਾਰ ਦਾ ਫੈਲਾਅ ਵੀ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਣ ਹੈ। ਇਹ ਵਪਾਰ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨ ਇਸ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਛੱਡਣੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਘਾਟ
ਅਪਰਯਾਪਤ ਸਰਕਾਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਸਬਸਿਡੀ
ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ। ਸਬਸਿਡੀ ਅਤੇ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਘਾਟ ਦੇ ਕਾਰਨ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਫਾਇਦਾਮੰਦ ਬਣਾਉਣਾ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ, ਉਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਕਰਜ਼ ਵਿੱਚ ਡੂਬ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਖੇਤੀ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਸਧਾਰਨ
ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਸਧਾਰਨ ਦੀ ਘਾਟ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਕਈ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਕੋਲ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਰਹਿ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਸਧਾਰਨ ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਕਲਿਆਣ
ਸ਼ਾਰੀਰਕ ਸ੍ਰਮ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ
ਖੇਤੀ ਇਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ਾਰੀਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਔਖਾ ਕੰਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਲਗਾਤਾਰ ਸ਼ਾਰੀਰਕ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਦੀਆਂ ਅਸਮਾਨਯ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦੇ ਘਟਨਾ
ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਦਬਾਅ, ਫਸਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਚਿੰਤਾ, ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਲੱਗਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਾਨਸਿਕ ਦਬਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਈ ਕਿਸਾਨ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰਨ 'ਤੇ ਮਜਬੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕੇਸ ਅਧਿਐਨ
ਭਾਰਤ: ਕਰਜ਼, ਜਲਵਾਯੂ ਪਰੀਵਰਤਨ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਗੰਭੀਰ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਅਕਸਰ ਕਰਜ਼ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖਰਾਬ ਮੌਸਮ ਜਾਂ ਫਸਲ ਦੀ ਨਾਕਾਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਰਜ਼ ਨੂੰ ਚੁਕਾ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ। ਇਸਦਾ ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦੀ ਦਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟਸ: ਉਦਯੋਗਿਕਤਾ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਪਤਨ
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨ ਉਦਯੋਗਿਕਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਖੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਵੱਡੀਆਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਮੁੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਫਰੀਕਾ: ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਲਾਈਹ ਫਸਲਾਂ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ
ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ, ਕਈ ਕਿਸਾਨ ਜੀਵਨ ਯਾਪਨ ਖੇਤੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ, ਪਰ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰੀਵਰਤਨ ਅਤੇ ਸੀਮਿਤ ਸਾਧਨਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੋਰ ਔਖਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਭੁੱਖ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਰਿਆ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਯੂਰਪ: ਆਰਥਿਕ ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਨੀਤਿਗਤ ਬਦਲਾਅ
ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਰਥਿਕ ਦਬਾਅ ਅਤੇ ਨੀਤਿਗਤ ਬਦਲਾਅ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਛੱਡਣ 'ਤੇ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਬਸਿਡੀ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਪਾਰਾਂ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਔਖੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹਾ ਹੈ।
ਖੇਤੀ ਦਾ ਭਵਿੱਖ
ਟਿਕਾਊ ਖੇਤੀ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ
ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਔਖਾਈਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਟਿਕਾਊ ਖੇਤੀ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਇੱਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਪੱਖ ਹੈ। ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ, ਪਰਮਾਕਲਚਰ, ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪਰੀਵਰਤੀ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਪਰਿਆਵਰਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਆਰਥਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ
ਖੇਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂਵਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀਕ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾ, ਯੋਗ ਪ੍ਰਸ਼ਿਕਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼
ਖੇਤੀ ਦਾ ਸੰਕਟ ਇੱਕ ਜਟਿਲ ਮੁੱਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਸੌਖਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਿਕ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮੂਹਕ ਯਤਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਸਮੇਂ ਤੇ ਕਦਮ ਨਹੀਂ ਚੁੱਕਦੇ, ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਗੰਭੀਰ ਨਤੀਜੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੇ ਸਮਾਜ ਲਈ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹੋਣਗੇ।
FAQs
ਕਿਸਾਨ ਖੇਤੀ ਕਿਉਂ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ?
ਕਿਸਾਨ ਆਰਥਿਕ ਦਬਾਅ, ਪਰਿਆਵਰਨੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਬਦਲਾਅ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਖੇਤੀ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ।
ਜਲਵਾਯੂ ਪਰੀਵਰਤਨ ਦਾ ਖੇਤੀ 'ਤੇ ਕੀ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ?
ਜਲਵਾਯੂ ਪਰੀਵਰਤਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮੌਸਮ ਦੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ, ਸੁੱਕਾ, ਹੜ੍ਹ ਅਤੇ ਵਧਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਹਨ।
ਕੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਦਾ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਹਾਂ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਛੋਟੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਪਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਕੀ ਹਨ?
ਆਰਥਿਕ ਦਬਾਅ, ਫਸਲ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅਲੱਗਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਸਰਕਾਰਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਬਿਹਤਰ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ?
ਸਰਕਾਰਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਸਬਸਿਡੀ, ਵਪਾਰ ਨੀਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ, ਟਿਕਾਊ ਖੇਤੀ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਬਢਾਉਣ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਉਪਲੱਬਧਤਾ ਨਾਲ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
https://www.43fortythree.com/